Τα "παλατάκια" της Λήμνου

vassilis-protopappas-3.jpg

Με την ανάπτυξη του εμπορίου τον 19ο αι. η κοινωνία της Λήμνου έζησε μία περίοδο οικονομικής ακμής ενώ τα κεφάλαια εισέρρεαν άφθονα από τους εύπορους Λημνιούς, κυρίως της Αιγύπτου, αλλά και της Αυστραλίας, και της Β. Αμερικής.

Οι άνθρωποι αυτοί, ως προσφορά προς την ιδιαίτερη πατρίδα τους, αλλά και για να κρατήσουν στενούς δεσμούς με αυτό, χρηματοδότησαν την ανέγερση εκκλησιών και σχολείων, και βέβαια πολυτελών θερινών κατοικιών για τους ίδιους.

Τα κτήρια που ανεγέρθησαν αρχικά ήταν μακεδονικού τύπου, με τον δεύτερο όροφο να δημιουργεί μία προεξοχή, που στηρίζονταν σε ξύλινα δοκάρια (σαχνισί).

Τέτοιου τύπου σπίτια συναντώνται συχνά στα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου, και στη τα ομορφότερα δείγματα αυτού του τύπου στη Λήμνο, βρίσκονται στα στενά σοκάκια της Μύρινας.

Ιδιοκτήτες και τεχνίτες υιοθετούν σταδιακά το νεοκλασικό ρυθμό στα αρχοντικά, και λίγο αργότερα, εισέρχεται και το ρεύμα του νεοκλασικού εκλεκτικισμού στην αρχιτεκτονική του νησιού, η οποία πλέον βασισμένη στη μεγαλειώδη απλότητα της κλασικής αρχαιότητας, εισάγει πλήθος άλλων αρχιτεκτονικών στοιχείων.

138a1f14050c2df1d7bf40551d60849a_L.jpg

Πολυάριθμα τέτοια αρχοντικά εκτός από τη Μύρινα, συναντώνται σε πολλά από τα χωριά του νησιού, τα οποία γνώρισαν μεγάλη ακμή κατά το 19ο αιώνα.

Το νησί κατακλύζεται από αρχοντικά σπίτια ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής αξίας, πολλά εκ των οποίων διατηρούνται ακόμα σε εξαιρετική κατάσταση, και χρησιμοποιούνται ως ιδιωτικές κατοικίες ή στεγάζουν κοινωνικές και κρατικές υπηρεσίες.

Όπως αποδεικνύεται από τα 23 σχολικά κτήρια νεοκλασικού ρυθμού που διασώζονται έως και σήμερα, ο ρυθμός αυτός κυριάρχησε σε κάθε τύπο κτηρίου εκείνης της περιόδου.

Ένα από τα εντυπωσιακά αρχοντικά, είναι και το Χριστοδουλίδειο Μέγαρο, το οποίο κτίστηκε το 1868 για λογαριασμό του Στυλιανού Χριστοδουλίδη, και γνώρισε μέρες δόξας ιδιαίτερα στις αρχές του 20ου αιώνα φιλοξενώντας σπουδαίες προσωπικότητες της εποχής.

κατάλογος.jpg

Έχει έκταση μεγαλύτερη των 1.000 τ.μ. και βρίσκεται στη Μύρινα της Λήμνου, επί της παραλιακής οδού του Ρωμέικου γιαλού, σε απόσταση αναπνοής από το ενετικό κάστρο.

Η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του, που συνταιριάζει το νεοκλασικό ύφος με τα βικτωριανά στοιχεία, καθιστούν το Χριστοδουλίδειο μέγαρο, ξεχωριστό ανάμεσα στα υπόλοιπα αρχοντικά της περιοχής.

O Λημνιός Ηλίας Ηλιού έγραφε για την αίγλη που γνώρισε το Μέγαρο επί ημερών του γιου του Στυλιανού Τζώρτζη:

Το φιλόξενο παλατάκι του δεχόταν κάθε λογής προσωπικότητες. Τον ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη, αργότερα πρώτο Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, τον ναύαρχο Δημ. Φωκά –μέλος της τριμελούς επαναστατικής επιτροπής (Γονατάς, Πλαστήρας, Φωκάς). Επίσης τους ναυάρχους και τους επιτελείς του αγγλικού στόλου που συχνά επισκέπτονταν τον Μούδρο, λόρδους, τον Μαλτέζο μαρκήσιο Τεστοφερράτα.

69618748_2382643338455610_6771527945195356160_n.jpg

Επί σειρά ετών, έως σχετικά πρόσφατα, το κτήριο στέγαζε τη στρατιωτική διοίκηση του νησιού, ενώ αργότερα παραχωρήθηκε στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, που το χρησιμοποίησε προκειμένου να καλύψει διοικητικές και ακαδημαϊκές ανάγκες.

Το άλλοτε εντυπωσιακό νεοκλασικό «παλατάκι», έχει πλέον χάσει τη ζωντάνια και τη λάμψη του, ειδικά μετά το σεισμό του 2014 στην περιοχή, που το κατέστησε ακατάλληλο για χρήση.

Όπως συνέβη με άλλα μέγαρα του νησιού, αναζητήθηκαν ιδιώτες δωρητές, προκειμένου να καλυφθεί μέρος των εξόδων αναστύλωσης και ανάδειξης του κτηρίου, όμως μέχρι τώρα αυτό στάθηκε αδύνατον.

Αισιόδοξη προοπτική υπήρξε η δήλωση εκπροσώπου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου πως προτίθεται να χρηματοδοτήσει την αναστύλωση του Χριστοδουλίδειου, ώστε να αποτελέσει ένα νέο, σύγχρονο και μεγάλης έκτασης μουσείο, που θα φιλοξενήσει τον μεγάλο αριθμό αρχαιολογικών ευρημάτων που ανακαλύπτονται συνεχώς, μέσω των ανασκαφών που γίνονται στο νησί.

DSC_4976.jpg

Ιερός Ναός Παναγίας Ευαγγελίστριας στο Μούδρο

b_limnos.jpg

Αν αυτή η πρόθεση γίνει πράξη, το ιστορικό κτήριο αυτό θα διασωθεί, θα ανακτήσει την αίγλη του, αλλά και θα αναδείξει τον αρχαιολογικό πλούτο του νησιού.

Εκτός από τις πολυάριθμες κατοικίες και τα πανέμορφα σχολικά κτήρια σε όλα τα χωριά της Λήμνου, οι ξενιτεμένοι κάτοικοι του νησιού, έγιναν η αιτία να χτιστεί, ή/και να ανακαινιστεί μεγάλος αριθμός μεγαλόπρεπων ναών.

Εκτός από τα εντυπωσιακά οικοδομήματα που σώζονται σε καλή κατάσταση έως και σήμερα, και τα εντυπωσιακά καμπαναριά τους, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η αγιογράφησή τους αλλά και γενικότερα το εσωτερικό τους, που αποτελείται από ξυλόγλυπτα ή λιθόκτιστα τέμπλα.

Κείμενο: Πηνελόπη Ν. Δάλλη

πολιτισμός, ιστορία, κτίσματαΟμήρειαπολιτισμός, ιστορία, κτίσματα