Οι ρίζες του γλυκού αυτού στην Αρχαία Ελλάδα. Άλλωστε τόσο το μέλι, όσο και το σουσάμι (βασικά συστατικά της συνταγής), αποτελούσαν βασικά συστατικά των αρχαιοελληνικών συνταγών, και η υψηλή διατροφική τους αξία και η συμβολή τους στη μακροζωία, ήταν από τότε γνωστή.

Τα γλυκά αυτά ήταν γνωστά από τα ομηρικούς χρόνους και ο Ηρόδοτος (484-426 π.Χ.) αναφέρει στα συγγράμματά του ένα είδος που ομοιάζει πολύ με το μελεκούνι.

Στη συνέχεια οι Βυζαντινοί κι οι Ενετοί έβαλαν τις δικές τους πινελιές στη συνταγή, ενώ πλέον κάθε περιοχή της Ρόδου έχει τη δική της παραλλαγή.

Η λέξη “μελεκούνι” προέρχεται από το “μέλι” και το “κουνί” (και κούνα ή κούνες) που στα ροδίτικα σημαίνει σπόρος από τον αρχαιοελληνικό όρο κόκκων.

Στους γάμους, στα βαφτίσια και γενικά στις χαρούμενες στιγμές, στη Ρόδο, η παράδοση απαιτεί να κερνούν τους καλεσμένους, τα “γλυκά της χαράς”, τα λεγόμενα μελεκούνια. Ακόμα και στις μέρες μας πολλές γυναίκες μαζί, μαζεύονται και με τραγούδια και χαρά φτιάχνουν μελεκούνια για τα καλέσματα ή/και για μετά την τελετή.

Στο Λεξιλόγιον της δημώδους ροδιακής διαλέκτου αναφέρεται ως ως εξής:

«Γλύκι­σμα μελίπηκτον μετά σησάμου πεφρυγμένης, είναι το επίσημον γλύκισμα των χωρικών εις τους γάμους και τας εορτάς αποστελλόμενον και ως αγγελτήριον των γάμων εις τους απουσιάζοντας φίλους και συγγενείς, καθάπερ εν ταις πόλεσι τα σακχαρόπηκτα κουφέτα» (Κωνσταντινίδης, 2002).

Στο βιβλίο «Παραδοσιακή Μελισσοκομία Αιγαίου» αναφέρεται ότι σε περιοχές της Ρόδου πριν από το γάμο οι γονείς των μελλόνυμφων γύριζαν στα σπίτια και καλούσαν τους συγγενείς να συμμετάσχουν στην παρασκευή των μελεκουνιών λέγοντας «κοπιάστε στα μελεκούνια».

Στο βιβλίο «Σεργιάνι στο χθες των νησιών μας» αναφέρεται ότι: «…μουσικοί έπαιζαν περπατώντας τη μουσική των παραδοσιακών τραγουδιών του γάμου, δυο-τρεις άντρες έμπαιναν μέσα σε κάθε σπίτι, άφηναν ένα «μελεκούνι»...» (Καραγιάννη-Μαρμαροκόπου 2007).

Υλικά

• 2 κιλά σουσάμι

• 2 κουταλάκια του γλυκού κανέλα σε σκόνη

• 2 κουταλάκια του γλυκού γαρύφαλλο σε σκόνη

• 2 κιλά μέλι (κατά προτίμηση θυμαρίσιο)

• μισό κιλό αμύγδαλα

• λίγο χυμό λεμονιού

• λίγο ξύσμα πορτοκαλιού (ή περγαμόντου)

• Αμύγδαλα ασπρισμένα για το γαρνίρισμα

Εκτέλεση

Σε ένα μεγάλο σουρωτήρι ή μία σίτα, πλένουμε το σουσάμι και αφού στραγγίσει καλά, το αδειάζουμε σε ένα μεγάλο δοχείο, και το ανακατεύουμε με την κανέλλα και το γαρύφαλλο.

Σε μία μεγάλη κατσαρόλα βάζουμε το μέλι με τον χυμό λεμονιού και βράζουμε σε μέτρια φωτιά, ανακατεύοντας με μια ξύλινη κουτάλα μέχρι να χάσει την υγρασία του.

Καταλαβαίνουμε εάν το μέλι είναι έτοιμο, ρίχνοντας λίγο σε ένα φλυντζανάκι με νερό. Αν “μαζεύεται” σε μπαλίτσα, είναι ό,τι πρέπει και πρέπει να το κατεβάσουμε αμέσως από τη φωτιά και να το ανακατέψουμε καλά, με το μείγμα του σουσαμιού που έχουμε έτοιμο.

Όταν τα υλικά μας γίνουν μία ομοιόμορφη μάζα, απλώνουμε σε παχιά στρώση (περίπου 3 εκατοστά), το χλιαρό ακόμα μείγμα μας, σε μια λαδόκολλα ή σε μια μεγάλη μαρμάρινη επιφάνεια, πιέζουμε πάνω στην επιφάνειά του ένα ένα τα αμύγδαλα και το αφήνουμε για λίγο να κρυώσει.

Τότε το κόβουμε σε λωρίδες κατά μήκος και πλάτος (τετράγωνα ή ρόμβους), σε κομμάτια περίπου 5-7 εκατοστών. Αφού κρυώσουν, μπορούμε να τυλίξουμε τα μελεκούνια μας σε διάφανη ζελατίνα για να διατηρηθούν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Κείμενο: Κατερίνα Καραμάνου

Πηγές

• Παραδοσιακές συνταγές και η ιστορία τους (users.sch.gr/mfanarioti/SYNTAGES)

• Μελισσοκομική Δωδεκανήσου (www.mel.gr)

• 17ο Δημοτικό Σχολείο Ρόδου > Δράσεις > Μελεκούνι (www.dimrodou.gr/17o)

• Το ροδίτικο μελεκούνι είναι πλέον και προστατευμένο, Ηλεκτρονική εφημερίδα CircoGreco (circogreco.gr)

• Ιστοσελίδα: Η κουζίνα του Αιγαίου (aegeancuisine.gr)

• Τι αναφέρει η απόφαση για το μελεκούνι της Ρόδου, Εφημερίδα “Η Ροδιακή”, www.rodiaki.gr